Ако државите немаат место за Ромите во системот, како ние Ромите треба да си го направиме местото во системот

Во земји што се декларираат како демократски и правни, положбата на Ромите останува срамота и доказ за системски неуспех. Владите не само што не ни обезбедуваат место во системот — тие насилно нè исклучуваат, потценуваат и систематски ги игнорираат нашите права и потреби. Во најголем дел, државите функционираат како институционални кочничари на нашата интеграција, со намерна или целосна безгрижност кон нашата егзистенција.

Тие ги одбиваат нашите барања како да сме некој товар што треба да се скрие во сенка. Ветувања за подобрување на животот на Ромите се празни зборови кои служат само за политички поени. Во реалноста, државните политики се слаби и површни, а програмите за интеграција — симболични, недоволни и често лошо реализирани. Ова е отворена институционална дискриминација, поддржана од бездејствување и непотизам.

Образованието, здравството, пристапот до работа — сè е систематски затворено за нас. Училиштата ги отфрлаат ромските деца, а институциите не ги гледаат како полноправни граѓани. Владата ги остави Ромите да тонат во сиромаштија и социјална изолација, додека самите политичари ги користат нашите судбини како средство за остварување лични или партиски интереси.

Време е да се каже гласно: владите не само што не ги решаваат проблемите, туку и активно ги одржуваат. Тие се соучесници во дискриминацијата преку негрижа, пасивност и лицемерие. Ако системот нè одбива, тогаш ние сме тие што мора да го собориме тој систем. Не можеме повеќе да чекаме некој друг да ни даде место кога тоа место ни е одземено.

Ние сме принудени да создаваме свои простори, свои можности и да градиме сопствени институции кои ќе нè поддржат и ќе нè заштитат. Но, тоа не ја ослободува државата од обврската да одговара за својата неспособност и корупција што ја одржува сегрегацијата.

Потребна е радикална промена — не само декларативна, туку суштинска и структурна. Законите мора да се спроведуваат, дискриминацијата да се казнува, а системот да се отвори за вистинска инклузија. Владите мора да бидат под постојан притисок и контрола за да престанат да нè третираат како луѓе од втор ред.

Доколку државите не можат или не сакаат да обезбедат правда и еднаквост, тогаш времето е да си го создадеме своето место — со јасен глас, со организирана акција и непопустливост. Нашето достоинство не може да се чека и не може да биде предмет на политички игри.

Државите немаат право да нè игнорираат. Ако не нè вклучуваат, ќе мораме да го урнеме нивниот исклучувачки систем и да изградиме нов, каде Ромите ќе бидат почитувани и еднакви.