Десницата нема ништо против странското влијание – се додека тие имаат корист од тоа

Десничарските партии во Европа се залагаат за поголем национален суверенитет. Но, кога надворешното мешање ги зајакнува сопствените интереси, луѓето со задоволство замижуваат.

Менсур Халити

Низ Европа, екстремната десница сака да ја нагласи заштитата на националниот суверенитет. Десничарите се бунат против Брисел, Вашингтон и меѓународните институции, велејќи дека сакаат да ги заштитат своите земји од странско мешање. Но, штом странските влијанија им користат, истите гласови замолчуваат – или дури и навиваат.

Овој двоен стандард беше јасно евидентен на Минхенската безбедносна конференција 2025 година. Американскиот потпретседател Џ. Д. Венс демонстративно ги поддржа националистичките движења во Европа и ја доведе во прашање легитимноста на европските институции. Но, наместо да го осудат ова мешање, десничарските екстремистички партии во Германија, Унгарија и Италија го поздравија. Венс дури рече: „Европа мора да го преиспита своето навлегување и да дозволи поединечни земји да ги вратат своите културни и политички идентитети“ – коментарот се смета за зелено светло за националистичките аспирации.

АфД е одличен пример за ова лицемерие. Додека таа гласно го критикува Брисел, таа среќно ги здружува силите со глобално активните претставници на екстремната десница. Платформата Х на Илон Маск стана гласноговорник на AfD. Маск ја прими дури и лидерката на АфД, Алис Вајдел, која тврдеше дека германската демократија била „киднапирана“ од глобалните елити – и таа го направи тоа на платформа водена од американски милијардер од сите места.

Овој модел е евидентен и во другите европски земји. Во Франција, Марин Ле Пен го осудува странското влијание, но прифаќа заеми од руските банки. Во Австрија, Херберт Кикл и ФПО се потпираат на националистичка реторика додека истовремено одржуваат односи со десничарските екстремистички групи во странство. Во Унгарија, Виктор Орбан се опишува себеси како бранител на унгарскиот суверенитет додека ја усогласува економијата на земјата со кинескиот „Новиот пат на свилата“ („Иницијатива за појас и пат“ – БРИ) и се потпира на руската енергија.

Најновиот играч во оваа серија е Романецот Калин Георгеску, кому оттогаш му беа забранети изборите и кој во февруари објави: „На мојот прв ден како претседател, ќе ја забранам целата мрежа на Сорос во Романија“. Маск, секогаш подготвен да ги зајакне екстремните гласови, веднаш го ретвитна ова со слоганот „Романија го заслужува својот сопствен суверенитет“, правејќи го лидерот на екстремната десница инстант онлајн хит.

Меѓутоа, во реалноста, политичкото движење на Џорџеску пропадна под руските мрежи, корупцијата и политичката неспособност. Неговата националистичка визија не го врати романскиот суверенитет – туку разоткри како овие движења служат како тројански коњи за странско авторитарно влијание.

Руските дезинформации се одобрени, агендата на НАТО не

Очигледно е: десницата нема ништо против странското влијание – таа е само против влијанијата кои ја оспоруваат нејзината агенда. Десничарите ги опишуваат демократските институции како УСАИД, НАТО и Фондацијата Отворено општество како алатки за странско мешање, додека истовремено ја поздравуваат поддршката на руските мрежи за дезинформација, кинескиот голем бизнис и американските екстремно десничарски сојузници.

Нивните ветувања за економска самодоволност се исто толку топол воздух. Брегзит имаше за цел да ја заживее британската економија, но доведе до пад на странските инвестиции и ослабена трговија. Унгарија загуби преку една милијарда евра од фондовите на ЕУ поради прекршување на владеењето на правото, но стана сè позависна од руската енергија и кинеските пари. Владата на Џорџија Мелони јавно го критикува надзорот на ЕУ, но тивко се потпира на европските фондови и ги одржува трговските односи со Кина и Русија додека промовира националистичка агенда дома.

Во Германија ваквите ризици станаа горчлива реалност. На сојузните избори, АфД забележа историски придобивки, удвојувајќи го својот резултат во 2021 година и консолидирајќи ја својата позиција како доминантна сила во источна Германија. Во исто време, новите откритија покажуваат дека лидерот на AfD, Алис Вајдел, се среќавал со кинескиот амбасадор во Германија еднаш месечно во периодот од 2019 до 2024 година и дека Федералната канцеларија за заштита на Уставот (BfV) класифицирала делови од AfD како закана за националната безбедност.

Лекцијата е јасна: екстремно десничарската концепција за суверенитет е илузија – илузија која им служи на интересите на авторитарните странски сили, а не на нациите за кои тврди дека ги штити. Резултатите од сојузните избори можеби го забавија брзиот пораст на АфД на власт, но на долг рок опасноста не е елиминирана.

Гласачите ширум Европа сега мора да одлучат дали ќе се држат до принципите на кои се заснова нивниот повоен успех или дали ќе паднат на лажните ветувања на национализмот. Од оваа одлука зависи иднината на Европа. И оваа одлука не само што ќе го одреди патот на Германија, туку и стабилноста и единството на Европа во целина.

Менсур Халити е потпретседател за демократија во Ромската фондација за Европа.