Каде ни е местото на нас, Ромите, во овој светски политички хаос?

Во еден свет кој се тресе од војни, економски кризи и политички превирања, каде стоиме ние, Ромите? Дали имаме своја улога во оваа приказна или пак, како и многупати во историјата, остануваме на маргините, заборавени и искористени?

Помеѓу историјата и сегашноста

Ромите отсекогаш биле народ кој преживувал и се адаптирал, без разлика дали сме биле протерани, обесправени или невидливи за системите што ги создаваат другите. Од Османлиското Царство до модерните демократии, од нацистичките логори до сегашните дискриминаторски политики, секогаш сме биле „нечиј друг проблем“. Но, додека светот се менува, се чини дека ние и натаму остануваме жртви на истите механизми на исклучување.

Денес, кога Европа се занимава со бегалци од Блискиот Исток и Украина, кога Западот се подготвува за нови геополитички судири, а Балканот постојано е на работ на тензии, прашањето е: Каде сме ние?

Политичките елити нè користат, но не нè слушаат

Во многу земји Ромите се само бројка во предизборните кампањи. Политичарите ги полнат своите агенди со ветувања за интеграција, образование и еднакви можности, но реалноста е поинаква. Кога изборите ќе завршат, остануваме таму каде што сме биле—во сиромашните населби, со минимален пристап до здравство, со дискриминирани училишни програми и со пазар на труд каде шансите се мали.

Не ни требаат само „инклузивни стратегии“ на хартија. Ни треба вистинска промена, а таа нема да дојде одгоре, од политичките елити. Треба да почне од нас.

Ромите како фактор, а не како жртви!

Ако нешто покажала историјата, тоа е дека никој нема да ни подари место на масата—мораме сами да си го земеме. Глобалниот хаос е и можност. Во време кога сите помалку веруваат во традиционалните институции, ние можеме да создадеме свои. Ни требаат ромски медиуми што ќе ја раскажуваат нашата вистина, ни требаат бизниси што ќе го кренат нашиот економски статус, ни требаат лидери што нема да бидат кукли на владејачките партии.

Светот е во криза, но тоа не значи дека ние мора да бидеме вечно на дното. Ако научивме нешто низ вековите, тоа е дека сме народ што знае да преживее. Но, време е да направиме повеќе од тоа—време е да живееме како рамноправни.

Нашето место во светот? Таму каде што сами ќе си го создадеме.