Ромите: Зарем лошото е најдоброто што може да го добијат?

Македонското општество со децении ги држи Ромите на маргините, додека истовремено се преправа дека прави нешто за нивната инклузија. Но, вистината е поинаква – на Ромите не им е оставен простор за избор меѓу добро и лошо. За нив, борбата е сведена на избор меѓу лошо и полошо, во систем што ги прифаќа само како бројка, а не како луѓе со достоинство.

Празни ветувања и политички манипулации

Секои избори, Ромите се „будат“ како важна популација – не заради нивните потреби, туку заради нивните гласови. Политичарите ветуваат сè, а исполнуваат ништо. Гетата каде што живеат остануваат исти: без вода, канализација и основна инфраструктура. Зошто? Затоа што не е приоритет да се создадат услови во кои Ромите ќе можат да живеат достоинствено. Лесно е да се манипулира со луѓе кои немаат алтернатива.

Политичка незаинтересираност

Иако постојат програми и стратегии за интеграција на Ромите, тие честопати остануваат само на хартија. Политичката елита не покажува вистинска волја за суштински промени, а Ромите се користат само како статистика или гласови на избори. Дури и кога се спроведуваат проекти за подобрување на условите за живот, тие се краткорочни и недоволни за да се прекине овој порочен круг.

Дискриминација: Невидлив ѕид

Дискриминацијата со која се соочуваат Ромите не е само видлива – таа е институционализирана. Образовниот систем ги исклучува уште од најрана возраст. Многу деца се запишуваат, но малкумина завршуваат училиште. На пазарот на труд, Ромите се третирани како работна сила од последна категорија. Многумина немаат можност ниту да се обидат да избегаат од сиромаштијата.

Зошто не се борат?

Лесно е да се критикува и да се каже дека „Ромите не прават ништо за да си го подобрат животот“. Но, како да се бориш кога целиот систем е против тебе? Како да планираш подобро утре кога денес не знаеш дали ќе имаш храна или покрив над главата? Кога општеството одбива да ги препознае како свои граѓани, оставајќи ги на работ на преживувањето, каков избор имаат?

Одговорноста е на сите нас

Проблемот со Ромите не е нивен проблем. Тој е проблем на општеството што намерно ги држи во состојба на сиромаштија и беспомошност. Колку подолго игнорираме ова, толку повеќе ја продлабочуваме неправдата. Решението не е во половични мерки или проекти за „перење совест“. Потребна е радикална промена на пристапот – вистинска борба за еднаквост и правда.

Додека го оставаме овој проблем на маргините, вистинското прашање е: Дали ние како општество се бориме за подобро, или и самите сме се помириле со лошото?

Со почит,

Андријано Џеладин