Самоубиството на Ромите – трагедија поттикната од системот и нивните сопствени елити

Самоубиството на Ромите, и буквално и метафорично, е колективна трагедија која не се должи само на угнетувањето од страна на доминантните системи. Навистина, дискриминаторските политики, сиромаштијата и социјалната исклученост се главните двигатели на оваа очајна состојба. Но, наивно и лицемерно би било да не се признае улогата на самите ромски елити – политичарите и организациите – во оваа спирала на пропаѓање. Пречесто, оние кои тврдат дека ги претставуваат Ромите се во суштина соучесници на системот што ги уништува тие што треба да ги бранат.

Ромските политичари: опортунисти во служба на моќта

Ромските политичари, во кои беа вложени големи надежи, често ги предаваат своите заедници. Многумина од нив се обични опортунисти жедни за моќ, подготвени да се приклучат на доминантни партии кои ги користат како параван за „разновидност“ или за да добијат поддршка од меѓународни донатори. Нивните говори за еманципација се празни зборови, далечни од реалноста со која се соочуваат Ромите.

Нивната инертност пред социјалните и економските итности ја издава нивната целосна неспособност да имаат визија. Тие не успеваат да бараат амбициозни јавни политики за искоренување на сиромаштијата, структурната дискриминација и гетоизацијата на Ромите. Уште полошо, некои од нив ги користат внатрешните поделби за да ја зацврстат својата моќ, поттикнувајќи етнички или регионални ривалства. Овие политичари стануваат агенти на статус-квото, придонесувајќи за затворање на Ромите во порочниот круг на сиромаштија и очај.

Ромските организации: корумпирани и неефикасни структури

Дел од Ромските организации, кои би требало да претставуваат колективна сила и инструмент за социјална трансформација, често се разјадени од корупција, неефикасност и бирократизација. Финансирани од европски или национални институции, тие се прилагодуваат на надворешни агенди, далеку од реалните потреби на Ромите. Овие структури, кои треба да бидат центри на мобилизација и промени, стануваат празни лушпи фокусирани на сопствениот финансиски опстанок

Некои организации без двоумење ги пренасочуваат средствата наменети за ромските заедници. Проектите што ги нудат се често површни, дизајнирани да импресионираат донатори, наместо да решат конкретни проблеми. Голем дел од средствата наменети за подобрување на животните услови на Ромите завршуваат во приватни џебови или во активности без вистинско влијание. Оваа институционализирана корупција го храни очајот и гневот на заедниците, кои не гледаат никакво суштинско подобрување.

Моралниот неуспех на ромските елити

Еден од најреволтирачките аспекти е моралниот неуспех на ромските елити да ја признаат сопствената одговорност за кризата. Пречесто, овие лидери се кријат зад згодниот изговор „расистички систем“ за да ги прикријат сопствените пропусти. Тие, со право, ја осудуваат дискриминацијата и насилството што ги трпат Ромите, но молчат за сопствените девијации: клиентелизмот, непотизмот и предавството на основните принципи на солидарност.Ова лицемерие ја продлабочува растечката поделба меѓу елитите и обичните луѓе. Ромските заедници, уморни од празните ветувања, се одвраќаат од своите претставници и тонат во погубен фатализам. Како може да се надеваат на подобра иднина кога оние што треба да бидат двигатели на промените учествуваат во нивното уништување?

Колективно самоуништување

Ова колективно самоубиство на Ромите е двојно: од една страна, е оркестрирано од системот на угнетување, но од друга страна, е поттикнато одвнатре преку предавствата и поделбите. Ромите се заробени во логика на самоуништување, каде што отсуството на колективна визија, внатрешните конфликти и губењето на довербата во нивните лидери го влошуваат нивното изолирање.

Време е да се прекине овој маѓепсан круг. Ромските политичари и организации мора да сносат одговорност. Ромските заедници мора да бараат транспарентност, искреност и ефикасност од своите претставници. Опстанокот на ромската култура, социјална и политичка иднина зависи од нивната способност да ги преиспитаат своите елити и да изградат нови форми на мобилизација, засновани на интегритет, солидарност и вистинска поврзаност со реалноста на теренот.

Не е време за изговори, туку за акција. Ако ромските елити продолжат да ги предаваат своите луѓе, тие нема да бидат само соучесници во нивниот пад – тие ќе бидат главните гробари на сопствениот народ.