Што е политика? Дали ние, Ромите, знаеме да водиме политика во Северна Македонија?

Политика. Еден збор кој одекнува со многу значења и перцепции во зависност од местото од каде зборуваме и историјата која ја носиме. За нас, Ромите во Северна Македонија, овој термин има посебна боја, обоена со предизвици, надежи, а повеќето и со разочарувања. Но пред да се впуштиме во прашањето за нашата способност да правиме политика, важно е да разбереме што всушност значи политиката во нашиот контекст.

Политиката, во својата наједноставна дефиниција, е уметноста на управување со човечките општества. Вклучува донесување одлуки, управување со јавните работи и борба за моќ. Меѓутоа, за нас, Ромите, политиката не може да се сведе само на оваа едноставна дефиниција. Таа мора да ја опфати нашата борба за признавање, еднаквост и интеграција во општество кое често не маргинализира.

Историски гледано, Ромите биле исклучени од сферите на одлучување. Во Северна Македонија, оваа маргинализација е очигледна. Се соочуваме со системски пречки: ограничен пристап до образование, на пазарот на трудот, до здравствена заштита и до достоинствено домување. Ова исклучување се рефлектира и во политиката каде нашиот глас ретко се слуша, а уште помалку е влијателен.

Но, дали тоа значи дека ние, Ромите, не знаеме да креираме политика? Апсолутно не. Политиката не се ограничува само на парламентарните седишта или министерските позиции. Таа започнува во нашите заедници, во нашата способност да се организираме, да ги браниме нашите права. Локалните иницијативи, здруженијата и лидерите на заедницата играат клучна улога во оваа динамика.

Сепак, неопходно е критички да се осврнеме на нашите актуелни лидери. Премногу често гледаме ромски лидери кои се задоволни со своите позиции без вистински да работат за подобрување на условите за живот на нашата заедница. Тие уживаат во привилегиите на своите позиции без да се грижат за нивната мисија на јавна служба.

Пример за ова е Шуто Оризари, единствената општина во светот која е мнозински населена со Роми и каде ромскиот јазик е официјален. Овде гледаме јасен израз на нашата способност да управуваме и да ги управуваме нашите сопствени работи. И покрај ограничените средства, се работи на подобрување на условите за живот, едукација на младите и зајакнување на заедничките врски. Ова е форма на политика вкоренета во конкретно дејствување и служба на заедницата.

Меѓутоа, оваа позитивна реалност премногу често е засенета од недостаток на транспарентност, корупција и неефикасност кај некои од нашите претставници. Неприфатливо е некои лидери да ги користат своите позиции за лични интереси наместо за доброто на нашиот народ. Политиката за Ромите не треба да биде можност за лично збогатување, туку ангажман за трансформирање на нашите услови за живот и борба против неправдата.

За нашето политичко влијание да расте, потребно е нашиот ангажман да го надмине локалното ниво. Мора да бидеме претставени во националните институции, активно да учествуваме во процесите на одлучување и да соработуваме со други групи за да формираме стратешки сојузи. Овој пат не е лесен. Бара образование, упорност и јасна визија за нашите колективни цели.

Политичката едукација е клучен елемент. Неопходно е да ги едуцираме нашите млади за политичките механизми, да ги освестиме за важноста на нивниот глас и да ги охрабриме да се вклучат. Младите Роми мора да гледаат примери на успех, лидери кои успеале да ги надминат бариерите и позитивно да влијаат на нашето општество.

Соработката со други етнички и политички групи во Северна Македонија исто така е од суштинско значење. Политиката на изолација води само кон поголема маргинализација. Формирајќи сојузи со групи кои ги делат нашите борби за социјална правда и еднаквост, можеме да ја зајакнеме нашата позиција и да ги унапредиме нашите заеднички цели.

Клучно е македонското општество во целост да ја признае и поддржи нашето политичко учество. Институциите мора да ја промовираат инклузијата и да се борат против дискриминацијата. Јавните политики мора да бидат дизајнирани така што ќе овозможат вистинска интеграција и ќе понудат еднакви можности за сите.

Во заклучок, политиката за Ромите во Северна Македонија е сложен, но не и непремостлив предизвик. Да, знаеме да водиме политика, можеби не секогаш во традиционалните арени, но сигурно во нашите заедници, преку нашите секојдневни акции и нашата постојана борба за поправедно општество. Прашањето не е дали знаеме да водиме политика, туку како можеме да продолжиме да го зајакнуваме нашето влијание и нашата претставеност за да изградиме иднина каде секој Ром има глас и место во македонското општество. Мора да бараме повеќе од нашите актуелни лидери и да работиме заедно за да изградиме политика која е навистина репрезентативна и ефективна.