27 Јануар 1945,да не ги заборавиме ромските жртви 80 години потоа

Во чест на ромските жртви на Холокаустот – Заборавената меморија

На 27 јануари, Меѓународниот ден за сеќавање на жртвите на Холокаустот, неопходно е да се потсетиме дека нацистичкиот терор не поштеди ниту една заедница која била сметана за „непосакувана“. Меѓу жртвите кои често се забораваат се и Ромите, кои претрпеа геноцид што долго време беше потиснат во сенката на историјата. Самударипен – збор од ромскиот јазик што значи „целосно уништување“ – го означува истребувањето на оваа заедница, од која околу 500.000 луѓе беа убиени за време на Втората светска војна.

Класифицирани како „асоцијални“ или „родени криминалци“ според нацистичката идеологија, Ромите беа систематски прогонувани, затворани во гета, депортирани и истребувани во логорите на смртта како Аушвиц-Биркенау. Во логорот Цигојнерлагер, посебен дел од Аушвиц, сведочеа за бруталното истребување на илјадници Роми, меѓу кои многу жени и деца. Во ноќта меѓу 2 и 3 август 1944 година, повеќе од 4.300 Роми беа масакрирани во она што денес е познато како „ноќта на ромскиот геноцид“.

Нацистите не беа единствените одговорни за оваа политика. Во териториите под окупација или влијание на Германија, држави како Романија и Хрватска, преку нивните колаборационистички режими, исто така активно учествуваа во депортацијата и уништувањето на Ромите.

По војната, за разлика од другите жртви, страдањата на Ромите не беа веднаш признаени. Децении нивното истребување беше минимизирано, игнорирано или премолчувано во официјалните наративи и комеморации. Ова молчење претставува второ злосторство, неправда што сè уште опстојува и денес во многу земји.

Ромскиот геноцид остана на маргините на истражувањата за Холокаустот, и дури во 1970-тите историчари и ромски активисти започнаа да бараат признавање на овој злостор против човештвото. И денес, во некои земји, учебниците и комеморациите посветуваат малку или никакво внимание на овој аспект на историјата.

Поука за денес

Оддавањето почит на ромските жртви на Холокаустот значи потсетување дека расизмот, исклучувањето и дехуманизацијата сè уште се реални опасности. Ромите, кои сè уште се маргинализирани во многу европски земји, продолжуваат да се соочуваат со системска дискриминација, говор на омраза и хронична сиромаштија.

На овој 27 јануари, наша должност е да ги почитуваме сите жртви на Холокаустот, без разлика на нивната припадност, и да потврдиме дека „никогаш повеќе“ важи за сите заедници. Целосното признавање на ромскиот геноцид е борба против нивната историска и сегашна невидливост. Тоа е и гаранција дека нивната меморија ќе стане жива лекција за создавање поправеден и еднаков свет.

Да не заборавиме никогаш – и за нив тоа е ветување што мора да го исполниме.