На про-ЕУ политичарите им требаат ромски гласачи

Доколку се земат сериозно и се третираат правично, Ромите би можеле да одиграат важна улога во обликувањето на иднината на блокот и зајакнувањето на неговите демократски основи.

Има околу 400 милиони граѓани со право на глас. | Фредерик Флорин/Getty Images

Жељко Јовановиќ е претседател на Ромската фондација за Европа.

На претстојните избори за Европскиот парламент, иднината на ЕУ виси на конец. И иако има околу 400 милиони гласачи со право на глас, би можеле да бидат потребни само неколку стотици илјади од нив да ја префрлат власта во Парламентот, при што екстремната десница е подготвена да го зголеми својот удел во местата.

Сепак, про-ЕУ кандидатите сè уште можат да се спротивстават на овој очекуван наплив ако сакаат да мобилизираат поддршка меѓу оние за кои европските вредности – еднаквост, слобода, солидарност, човекови права и владеење на правото – навистина се важни. И со оглед на нашиот број и демографија, ромските гласачи во ЕУ се една таква очигледна изборна единица.

Ромската популација на блокот од 6 милиони е присутна во речиси секоја земја на ЕУ, споредлива по големина со земја-членка со средна големина како Данска. Ромите дури сочинуваат околу 10 проценти од населението во некои земји на ЕУ, вклучувајќи ги Унгарија, Бугарија и Словачка. Покрај тоа, има два пати – во некои земји, дури и три пати – повеќе Роми на возраст под 15 години отколку кај мнозинското население, што значи дека заедницата има релативно висок број на првпат гласачи.

Значи, доколку се земат сериозно и се третираат правично, Ромите би можеле да одиграат важна улога во обликувањето на иднината на ЕУ и зајакнувањето на нејзините демократски основи. Меѓутоа, за жал, про-ЕУ политичарите не можат стандардно да сметаат на својот глас.

Со неколку чесни исклучоци, политичарите едноставно направија премногу грешки, отуѓувајќи големи делови од оваа важна изборна единица.

Прво, многу лидери – особено по економската криза во 2008 година – ги оставија Ромите во полоши услови од многу популации на глобалниот југ. Најновите податоци покажуваат, на пример, дека додека работниците сиромашни во ЕУ сочинуваат 8,5 отсто од населението, меѓу Ромите, тие сочинуваат 39 отсто — речиси исто како и во Субсахарска Африка (38 отсто).

Покрај тоа, ова ниво на сиромаштија беше искористено за купување гласови и принуда. И додека е точно дека таквите недемократски практики исто така се користеа за да ги поколебаат руралните сиромашни и другите популации, Ромите низ ЕУ беа несразмерно изложени на нив.

Конечно – и најважно – про-ЕУ политичарите премногу често молчат кога екстремната десница ги напаѓа Ромите. Раниот успех на конзервативната партија Јобик во Унгарија и Лигата во Италија првенствено се должи на вооружувањето на антиромските предрасуди. Овие примери, исто така, укажуваат на тоа дека проевропските лидери ја гледаа крајната десница повеќе како абер што им се заканува на маргинализираните заедници отколку како рано предупредување за сериозна закана за нив и за демократскиот систем – колку грешат!

Така, кога унгарскиот премиер Виктор Орбан го искористи антиромскиот расизам за да ги совлада судовите пред околу пет години, тогашната германска канцеларка Ангела Меркел молчеше. Нејзината влада, партија и европско политичко семејство продолжија да работат со владата на Орбан, а ЕУ продолжи да ги канализира парите за неговиот режим.

Недемократските практики исто така се користеа за да се поколебаат руралните сиромашни. | Георги Личовски/ЕПА

Овие лидери покажаа сличен став и во нивната надворешна политика. На пример, во 2018 година, кога озлогласената украинска екстремно десничарска група Ц14 организираше серија насилни напади врз ромските населби, што доведе до брутална смрт на 24-годишниот Даниел Пап, протести беа одржани пред украинските амбасади низ Европа. А сепак, проевропските лидери избраа да не застанат со нив.

Во слична геополитичка пресметка, додека високиот претставник на ЕУ, Жозеп Борел го осуди убиството на Џорџ Флојд во САД, во исто време, убиството на Станислав Томаш – Ром во Чешка – не предизвика значителна реакција. Русија, од друга страна, ја искористи можноста да застане со Ромите, привлекувајќи внимание на моралната и политичката недоследност на ЕУ.

Со текот на времето, сето ова ја наруши довербата на Ромите во демократијата, принудувајќи многумина да се воздржат од гласање или – уште полошо – туркајќи ги во прегратките на антиевропските сили. И барајќи да ја искористат оваа ситуација, некои од екстремната десница се додворуваат на незадоволните сегменти од оваа популација. Во Романија, на пример, каде што се проценува дека има околу 1,5 милиони Роми – најголемата ромска популација во ЕУ – екстремно десничарската партија Алијанса за Унијата на Романците посегнува до конзервативците во оваа изборна единица, кои не треба да бидат потценети по големина.

Се разбира, отповикувањето на сите овие грешки во пресрет на изборите во јуни е нереално, но сепак има работи што би можеле да се направат за да се направи разлика на краток рок. И како изгледаат овие во пракса?

Вообичаено, политичарите кои се залагаат за ЕУ ​​се избегнуваат да допрат до нашите ромски заедници поради страв да не ги загубат гласовите од мнозинското население и да ги мобилизираат оние од екстремната десница. Сепак, тие треба да сфатат дека постои ефикасен начин да се зборува за Ромите во јавната кампања. Тие треба да разјаснат дека нашето исклучување од образование и вработување им штети на нашите економии, создавајќи финансиска загуба за сите. Нивната порака треба да биде дека е неопходно да се инвестира во секој граѓанин на ЕУ за да се реши алармантниот недостиг на работна сила и трошоците за живот во блокот.

Понатаму, Ромите отсекогаш биле лојални. Не треба да се бара доказ во историјата: токму сега – дури и кога се сеќаваат колку Украина била неправедна кон нив – Ромите се борат за Украина, бранејќи ги европските вредности. За разлика од екстремно десничарската политика, која напредува со напаѓање сограѓани, политиката на Ромите е за соживот.

Каков и да е непосредниот резултат од овие избори, про-ЕУ политичарите имаат пред себе голема задача. Тие треба да го вратат кредибилитетот и довербата меѓу нивните изборни единици – а тоа ги вклучува работничката класа, гласачите од руралните средини, жените, Ромите и другите што ги игнорирале, разочарале и ги налутиле.

Угледувањето на аргументите на екстремната десница за прашања како миграцијата, со надеж дека ќе се допре до овие групи е самопоразување. За да опстане европскиот проект, овие политичари мора да градат мостови со повеќе свои граѓани, а не да ги палат.

Оргиналниот текст може да го прочитате на овој линк https://www.politico.eu/article/pro-eu-politicians-roma-voters-eu-elections-parliament-eligble-age/?utm_medium=social&utm_source=Twitter